Μια αντίστοιχη περίπτωση πέραν από τον Saussure, που έχει αυτή τη διαφοροποίηση ανάμεσα στο σημαίνον και το σημαινόμενο, τα οποία κάνουνε το σημείο, στην ίδια λογική με μια άλλη ορολογία είναι ο Ρολάντ Μπατ, πολύ γνωστός κυρίως για τις μελέτες του πάνω στον κινηματογράφο αλλά και στη διαφήμιση. Ο Ρολάντ Μπατ μιλάει για επίπεδα ανάγνωσης. Έχει μια διαφορετική προσέγγιση στο πώς διαβάζουμε τις διαφημίσεις, τα μηνύματα τα οποία υποκρύπτονται σε ο,τιδήποτε επικοινωνείται. Μιλάει για την καταδήλωση και την συμπαραδήλωση. Καταδήλωση είναι το τι φωτογραφίζεται, αν θέλουμε να μιλήσουμε για φωτογραφία, είναι αυτό που βλέπουμε, το σημαίνον με άλλα λόγια. Το σημαινόμενο, η δεύτερη ανάγνωση είναι η συμπαραδήλωση, τι κρύβεται πίσω από αυτό που βλέπουμε. Σε μια φωτογραφία αν καταδήλωση είναι τι φωτογραφίζεται, συμπαραδήλωση είναι πώς φωτογραφίζεται. Ο τρόπος υποκρύπτει από πίσω του μηνύματα. Ο "μύθος" είναι όταν ο Μπατ πάει να τοποθετήσει αυτά τα δυο μαζί μέσα σε μια συγκεκριμένη κουλτούρα, δηλαδή μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο το οποίο αυτό έχει μια ιστορική συγκυρία πολύ συγκεκριμένη και μέσα από εκεί να το διαβάσει. Κάθε κοινωνία έχει τους δικούς της "μύθους", τις δικές της παραδόσεις.
Nam June Paiks, Egg grows
Η γέννηση και η δημιουργία που μπορεί να προκύψει, παίρνοντας κάτι που εκ των πραγμάτων κανείς δε μπορεί να αμφισβητήσει, ότι δηλαδή η γέννηση είναι κάτι δημιουργικό, είναι ένα θαύμα της φύσης, αυτό λοιπόν το τοποθετεί ο καλλιτέχνης μέσα στην τηλεόραση και λέει ότι είναι ένα μέσο που μπορεί εαν θέλει, συνδυάζοντας το πραγματικό με το μεσοποιημένο, να κάνει υψηλή τέχνη.
Όσον αφορά το ζήτημα αν η τηλεόραση συσχετίζεται με την Τέχνη, υπάρχουν διάφορες σχολές σκέψης. Ένας βασικός διαχωρισμός, για να σας το πω grosso modo, είναι η επιχειρηματολογία που χρησιμοποιεί δυο βασικούς όρους. Ο ένας όρος είναι η λειτουργική χρήση και ο άλλος είναι η αισθητική προσέγγιση. Λένε λοιπόν αυτοί ότι για να μπορέσουμε κάτι να το αποκαλέσουμε τέχνη πρέπει να μην έχει κάποια λειτουργική χρήση, δηλαδή να μην το χρησιμοποιήσουμε επειδή πρέπει να καλύψουμε κάποια πρακτική λειτουργική μας ανάγκη, αλλά πρέπει να είναι κάτι που μας καλύπτει κυρίως τις αισθητικές μας ανάγκες, αλλά όχι με την έννοια της ανάγκης...διότι γι' αυτούς τους ανθρώπους που υποστηρίζουν αυτό, η τέχνη είναι κάτι που σε πάει σε ένα επίπεδο εμπειρίας που σε ξεπερνά, είναι κάτι παραπάνω από σένα. Η πεποίθηση τους είναι ότι η τέχνη δεν καταναλώνεται.
Φοιτητής : Συμβαίνει κάτι ιδιαίτερο με την τηλεόραση. Δεν είναι απλά κάτι που το καταναλώνουμε ή το αγοράζουμε, γιατί δεν γίνεται κάτι τέτοιο, αντιθέτως εμείς γινόμαστε προιον και μας πουλάει η τηλεόραση. Η τηλεόραση στην ουσία τι πουλάει; Πουλάει εμάς, τους τηλεθεατές. Εμείς δεν αγοράζουμε το προιον, εμείς απλά χρησιμοποιούμαστε από την τηλεόραση για να προσελκύσει κόσμο για να μπορεί να βγάλει περισσότερα χρήματα.
Ισχύει. Πουλάει και σε σένα και πουλάει και εσένα. Το πρόγραμμα που θα βγάλει θα σε πουλήσει με την έννοια ότι είναι ένα πρόγραμμα δημοφιλές, που σημαίνει ότι αν εγώ είμαι η τάδε γνωστή εταιρεία και θέλω να στοχεύσω ένα κοινό, θα κάνω διαφήμιση σε σένα και στο συγκεκριμένο πρόγραμμα που βλέπει πολύς κόσμος. Άρα διττά λειτουργεί. Επειδή το τηλεοπτικό περιεχόμενο εκ των πραγμάτων συνοδεύεται από τη διαφήμιση, γι' αυτό υπάρχει όλη αυτή η συζήτηση για το κατα πόσο πράγματα που γίνονται για την τηλεόραση δεν είναι τέχνη. Ο βαθμός με τον οποίο σκέφτεσαι για να κατασκευάσεις, για να δημιουργήσεις ένα τηλεοπτικό προιόν, δεν είναι με σκοπό να είναι Τέχνη, διότι υπάρχει η θεωρία ότι κάτι το οποίο είναι υψηλό, κάτι το οποίο είναι Τέχνη είναι για τους κουλτουριάρηδες, δεν είναι για όλους. Στην τηλεόραση θέλεις κάτι το οποίο να στοχεύσει σε μεγάλα ακροατήρια, γιατί τα μεγάλα ακροατήρια θα σου φέρουν την εταιρεία.
Φοιτητής : Ο κινηματογράφος δεν στοχεύει σε μεγάλα ακροατήρια δηλαδή;
Και εκεί υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση, ο κινηματογράφος, όμως, έχει καταφέρει να εδραιωθεί πολύ περισσότερο ως Τέχνη, λόγω του ότι δεν έχει διαφημίσεις, απώτερος στόχος είναι φυσικά το κέρδος, ας μη γελιόμαστε. Η τηλεόραση από τη γέννηση της συνοδεύτηκε με μια ρετσινιά, γι' αυτό ακόμα και σήμερα είναι πιο διαιρεμένη η συζήτηση γύρω από την τηλεόραση, ενώ κανένας δεν αμφισβητεί ότι ο κινηματογράφος είναι Τέχνη.
Φοιτητής : Η εμπορευματοποιημένη Τέχνη, που ούτως ή άλλως a priori έχει ως στόχο το κέρδος και τον πολύ κόσμο δε σημαίνει ότι δεν είναι Τέχνη. Θεωρώ χαζό να λένε ότι η τηλεόραση θέλει να μαζέψει πολύ κόσμο, άρα δεν είναι Τέχνη. Έχει στοιχεία Τέχνης η τηλεόραση.
Συμφωνώ. Αυτοί που υποστηρίζουν ότι η τηλεόραση δεν έχει σχέση με την Τέχνη, είναι αυτοί που πιστεύουν ότι επειδή η τηλεόραση εξυπηρετεί λειτουργικές ανάγκες, δηλαδή γυρίζω σπίτι μου κουρασμένος και ανοίγω για να δω ένα πρόγραμμα για να ενημερωθώ ή για να ψυχαγωγηθώ, αυτό καλύπτει μια συγκεκριμένη λειτουργία. Όπως όταν πεινάω και βάζω την τοστιέρα και φτιάχνω το τοστ. Αυτοί λοιπόν οι πιο φανατικοί της Τέχνης λένε ότι η Τέχνη δε σου καλύπτει καμία ανάγκη.
Η γέννηση και η δημιουργία που μπορεί να προκύψει, παίρνοντας κάτι που εκ των πραγμάτων κανείς δε μπορεί να αμφισβητήσει, ότι δηλαδή η γέννηση είναι κάτι δημιουργικό, είναι ένα θαύμα της φύσης, αυτό λοιπόν το τοποθετεί ο καλλιτέχνης μέσα στην τηλεόραση και λέει ότι είναι ένα μέσο που μπορεί εαν θέλει, συνδυάζοντας το πραγματικό με το μεσοποιημένο, να κάνει υψηλή τέχνη.
Φοιτητής : Συμβαίνει κάτι ιδιαίτερο με την τηλεόραση. Δεν είναι απλά κάτι που το καταναλώνουμε ή το αγοράζουμε, γιατί δεν γίνεται κάτι τέτοιο, αντιθέτως εμείς γινόμαστε προιον και μας πουλάει η τηλεόραση. Η τηλεόραση στην ουσία τι πουλάει; Πουλάει εμάς, τους τηλεθεατές. Εμείς δεν αγοράζουμε το προιον, εμείς απλά χρησιμοποιούμαστε από την τηλεόραση για να προσελκύσει κόσμο για να μπορεί να βγάλει περισσότερα χρήματα.
Ισχύει. Πουλάει και σε σένα και πουλάει και εσένα. Το πρόγραμμα που θα βγάλει θα σε πουλήσει με την έννοια ότι είναι ένα πρόγραμμα δημοφιλές, που σημαίνει ότι αν εγώ είμαι η τάδε γνωστή εταιρεία και θέλω να στοχεύσω ένα κοινό, θα κάνω διαφήμιση σε σένα και στο συγκεκριμένο πρόγραμμα που βλέπει πολύς κόσμος. Άρα διττά λειτουργεί. Επειδή το τηλεοπτικό περιεχόμενο εκ των πραγμάτων συνοδεύεται από τη διαφήμιση, γι' αυτό υπάρχει όλη αυτή η συζήτηση για το κατα πόσο πράγματα που γίνονται για την τηλεόραση δεν είναι τέχνη. Ο βαθμός με τον οποίο σκέφτεσαι για να κατασκευάσεις, για να δημιουργήσεις ένα τηλεοπτικό προιόν, δεν είναι με σκοπό να είναι Τέχνη, διότι υπάρχει η θεωρία ότι κάτι το οποίο είναι υψηλό, κάτι το οποίο είναι Τέχνη είναι για τους κουλτουριάρηδες, δεν είναι για όλους. Στην τηλεόραση θέλεις κάτι το οποίο να στοχεύσει σε μεγάλα ακροατήρια, γιατί τα μεγάλα ακροατήρια θα σου φέρουν την εταιρεία.
Φοιτητής : Ο κινηματογράφος δεν στοχεύει σε μεγάλα ακροατήρια δηλαδή;
Και εκεί υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση, ο κινηματογράφος, όμως, έχει καταφέρει να εδραιωθεί πολύ περισσότερο ως Τέχνη, λόγω του ότι δεν έχει διαφημίσεις, απώτερος στόχος είναι φυσικά το κέρδος, ας μη γελιόμαστε. Η τηλεόραση από τη γέννηση της συνοδεύτηκε με μια ρετσινιά, γι' αυτό ακόμα και σήμερα είναι πιο διαιρεμένη η συζήτηση γύρω από την τηλεόραση, ενώ κανένας δεν αμφισβητεί ότι ο κινηματογράφος είναι Τέχνη.
Φοιτητής : Η εμπορευματοποιημένη Τέχνη, που ούτως ή άλλως a priori έχει ως στόχο το κέρδος και τον πολύ κόσμο δε σημαίνει ότι δεν είναι Τέχνη. Θεωρώ χαζό να λένε ότι η τηλεόραση θέλει να μαζέψει πολύ κόσμο, άρα δεν είναι Τέχνη. Έχει στοιχεία Τέχνης η τηλεόραση.
Συμφωνώ. Αυτοί που υποστηρίζουν ότι η τηλεόραση δεν έχει σχέση με την Τέχνη, είναι αυτοί που πιστεύουν ότι επειδή η τηλεόραση εξυπηρετεί λειτουργικές ανάγκες, δηλαδή γυρίζω σπίτι μου κουρασμένος και ανοίγω για να δω ένα πρόγραμμα για να ενημερωθώ ή για να ψυχαγωγηθώ, αυτό καλύπτει μια συγκεκριμένη λειτουργία. Όπως όταν πεινάω και βάζω την τοστιέρα και φτιάχνω το τοστ. Αυτοί λοιπόν οι πιο φανατικοί της Τέχνης λένε ότι η Τέχνη δε σου καλύπτει καμία ανάγκη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου