ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ (ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΧΟΛΗ)

Στην εργασία αυτή μέσα από παραδείγματα τηλεοπτικών εκπομπών, διαφημίσεων και εντύπων θα εστιάσω και θα σχολιάσω τα προβληματικά ως προς τη δημοσιογραφική μέθοδο, τη σωστή πληροφόρηση που παρέχουν στον τηλεθεατή, την εφαρμογή κανόνων δεοντολογίας, την ποιότητα του περιεχομένου, το σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και προσωπικότητα- σημεία των εκπομπών, διαφημίσεων και εντύπων που έχω επιλέξει να παρουσιάσω.

Οι υπέρμαχοι της κρυφής κάμερας και των κρυφών μαγνητοφωνήσεων υποστηρίζουν ότι πρόκειται για τα έσχατα μέσα για την ανακάλυψη της αλήθειας. Το επιχείρημά τους είναι ότι η «εικόνα» δεν μπορεί να λέει ψέματα. Και όμως, η μέθοδος αυτή είναι αθέμιτη συνιστά παράβαση της δημοσιογραφικής δεοντολογίας αφού τα πρόσωπα μαγνητοσκοπούνται εν αγνοία τους. Μάλιστα εκπομπές που χρησιμοποιούν τέτοιες μεθόδους όπως οι «Αποδείξεις» του Νίκου Ευαγγελάτου, έχουν κατηγορηθεί πολλάκις ότι είναι στημένες και τα «ντοκουμέντα» που προβάλουν ψεύτικα, με σκοπό να δημιουργήσουν εντυπώσεις στο μαζικό κοινό και άρα τηλεθέαση.

Η δημοσιογράφος Τατιάνα Στεφανίδου συμμετείχε σε τηλεοπτικό σποτ μεγάλης αλυσίδας σούπερ-μαρκετ, γεγονός που στάθηκε αφορμή να διαγραφεί από την ΕΣΗΕΑ. Και αυτό διότι σύμφωνα με τον κώδικα δημοσιογραφικής δεοντολογίας ο δημοσιογράφος οφείλει να μην επιδιώκει και να μη δέχεται τη διαφημιστική χρήση του ονόματος, της φωνής και της εικόνας του, παρά μόνο για κοινωφελείς σκοπούς.

Παλιότερο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Πρώτο Θέμα» έβαλε στο στόχαστρο τον αδερφό του τότε πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου, Νίκο Παπανδρέου, με υπότιτλο «λαιφ σταιλ που προκαλεί την ώρα που η Ελλάδα χρεοκοπεί» δείχνοντας μια πόρσε υπονοώντας ότι του ανήκει, μια bmw η οποία υποτίθεται ανήκει στη σύζυγο του, καθώς και μια μεζονέτα στην Εκάλη. Μια σαφής παράβαση του δημοσιογραφικού κώδικα αφού ο δημοσιογράφος οφείλει «να σέβεται την προσωπικότητα, την αξιοπρέπεια και το απαραβίαστο της ιδιωτικής ζωής του ανθρώπου και του πολίτη. Μόνο όταν το επιτάσσει το δικαίωμα της πληροφόρησης μπορεί να χρησιμοποιεί, πάντοτε με τρόπο υπεύθυνο, στοιχεία από την ιδιωτική ζωή προσώπων που ασκούν δημόσιο λειτούργημα ή έχουν στην κοινωνία ιδιαίτερη θέση και ισχύ και υπόκεινται στον κοινωνικό έλεγχο». Οι δημοσιογράφοι της εφημερίδες δεν διασταύρωσαν την είδηση, ότι δηλαδή όντως ανήκουν αυτά στον κ. Παπανδρέου. Μάλιστα ενώ εκείνος απάντησε στην εφημερίδα ότι το δημοσίευμα είναι ψευδές και ότι δεν του ανήκουν όλα αυτά, η εφημερίδα δεν αναγνώρισε το λάθος της. Σύμφωνα με τον κώδικα δημοσιογραφικής δεοντολογίας ο δημοσιογράφος οφείλει «να επανορθώνει χωρίς χρονοτριβή, με ανάλογη παρουσίαση και ενδεδειγμένο τονισμό, ανακριβείς πληροφορίες και ψευδείς ισχυρισμούς, που προσβάλλουν την τιμή και την υπόληψη του ανθρώπου και του πολίτη και να δημοσιεύει ή να μεταδίδει την αντίθετη άποψη, χωρίς, αναγκαστικά, ανταπάντηση, η οποία θα τον έθετε σε προνομιακή θέση έναντι του θιγομένου».

Σε παλιότερη εκπομπή του Γιώργου Παπαδάκης, αποκάλυψε on air μια φιλανθρωπική κίνηση του ηθοποιού Στάθη Ψάλτη την οποία του εμπιστεύτηκε ο δεύτερος στον πρώτο ζητώντας του να μην το πει δημόσια, κάτι που δεν έκανε τελικά. Αυτό σύμφωνα με τον κώδικα δεοντολογίας είναι λάθος αφού ο δημοσιογράφος οφείλει «να σέβεται τους κανόνες της εμπιστευτικής πληροφόρησης (off the record) εφ’ όσον ανέλαβε αυτή τη δέσμευση».

Το προεκλογικό διαφημιστικό σποτ της ΝΔ με ανήλικα παιδιά που βγήκε το 2012 είναι αντιδεοντολογικό καθώς σύμφωνα με τον κώδικα Δεοντολογίας του Συμβουλίου Ελέγχου Επικοινωνίας «Οι διαφημίσεις δεν πρέπει χωρίς να συντρέχει σοβαρός λόγος να εκμεταλλεύονται τους φόβους, τη δυστυχία ή τον πόνο των ανθρώπων». Συγκεκριμένα η διαφήμιση αυτή χρησιμοποιώντας ανήλικα παιδιά με ανήσυχο και στενάχωρο βλέμμα, ειδική σκηνοθεσία και μουσική, εκμεταλλεύεται το φόβο των Ελλήνων πολιτών για την ενδεχόμενη έξοδο από το ευρώ.

Πρώτη φορά στα χρονικά της ελληνικής διαφήμισης έγινε άμεση διαμάχη μεταξύ δυο εταιρειών και συγκεκριμένα δυο εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, της frog και της Q οι οποίες μέσω τηλεοπτικών σποτ υπονόμευε και χλεύαζε η μια την άλλη προσπαθώντας να δείξει την ανωτερότητα της. Και αυτό με ειρωνικά σχόλια, συγκρίσεις τιμών κτλ έμμεση και άμεση αναφορά στην αντίπαλη εταιρεία. Αυτό είναι αντιδεοντολογικό καθώς σύμφωνα με τον κώδικα Δεοντολογίας του Συμβουλίου Ελέγχου Επικοινωνίας «Οι διαφημίσεις δεν πρέπει να δυσφημούν, να υποβαθμίζουν ή να επιδιώκουν να γελοιοποιήσουν κανένα άτομο ή ομάδα ατόμων, άλλους διαφημιζόμενους, εταιρεία, οργάνωση, βιομηχανική ή εμπορική δραστηριότητα, επάγγελμα ή προϊόν».